Op bepaalde esthetische ingrepen en behandelingen is vanaf 1 januari 2016 btw verschuldigd. Over welke ingrepen en behandelingen gaat het precies? Welke blijven vrijgesteld? Geldt dat enkel voor het ereloon van de behandelende arts die de esthetische ingreep of behandeling uitvoert of ook voor de aanverwante prestaties?

Een administratieve beslissing van 22 maart 2016 licht in detail deze nieuwe regeling toe (Beslissing nr. ET 127.740 van 22 maart 2016). Uit deze administratieve commentaar blijkt ook dat artsen, die dergelijke esthetische ingrepen verrichten, kunnen opteren voor een aantal bijzondere regelingen tot voldoening van de btw.

1. Waarover gaat het? 

Tot eind 2015 was in een algehele btw-vrijstelling voorzien voor alle handelingen verricht in de normale uitoefening van hun beroep door artsen, tandartsen en kinesitherapeuten. 

In uitvoering van het federaal regeerakkoord en als gevolg van Europese rechtspraak (o.m. H.v.J., zaak C-91/12, 21 maart 2013, PFC Clinic AB) is in het kader van de tax shift beslist dat voortaan btw verschuldigd is op bepaalde esthetische ingrepen en behandelingen (art. 110 en 111 van de Wet van 26.12.2015, B.S., 30.12.2015). 

2. Welke esthetische ingrepen en behandelingen worden voortaan belast?

2.1 Algemeen 

Worden voortaan aan de btw onderworpen: louter esthetische prestaties verricht door artsen die daarenboven niet zijn opgenomen in de RIZIV-nomenclatuur of, indien ze in de nomenclatuur toch zouden zijn opgenomen, niet in aanmerking komen voor tegemoetkoming (terugbetaling) door de verplichte ziekteverzekering. 

2.2 Enkel artsen 

De nieuwe btw-plicht geldt enkel voor artsen. De tandartsen blijven vrijgesteld. Op prestaties van esthetische tandheelkunde moet dus ook voortaan geen btw worden gerekend. 

Specialismen die wel onder de nieuwe regeling vallen, zijn uiteraard in eerste instantie de plastisch chirurgen. Verder voeren bv. ook dermatologen en oogartsen esthetische ingrepen en behandelingen uit. Ook sommige huisartsen doen het.

2.3 Enkel louter esthetische ingrepen en behandelingen 

Hieronder wordt verstaan ingrepen en behandelingen zonder enig therapeutisch of reconstructief doel, waarbij vooral beoogd wordt het lichaamsuiterlijk van een patiënt om esthetische redenen te veranderen (Besl. 22 maart 2016, nr. 9).

In de mate dat de esthetische ingreep of behandeling ook een therapeutisch of reconstructief doel heeft, blijft de vrijstelling van toepassing (Besl. 22 maart 2016, nr. 10). 

Eén en ander zal worden beoordeeld door de behandelende arts. Bij deze beoordeling mag alleen de fysische pathologische toestand van de patiënt in aanmerking worden genomen en dus niet diens psychische pathologische toestand. De btw-vrijstelling is dus niet van toepassing als alleen psychologische redenen aan de basis liggen van de esthetische ingreep of behandeling. 

Het therapeutisch of reconstructief oogmerk kan blijken uit een ziekte, letsel of aangeboren afwijking of het verhelpen van een functioneel ongemak bij de patiënt. 

Is zo’n therapeutisch of reconstructief oogmerk voorhanden en wordt dus de vrijstelling van btw ingeroepen, moet de behandelende arts die de esthetische ingreep of behandeling uitvoert naar eer en geweten het therapeutisch of reconstructief doel bepalen. Hij motiveert zijn beslissing door middel van een omstandige vermelding op een apart document dat in tweevoud wordt opgesteld. Eén exemplaar is bestemd voor de patiënt, het andere bewaart hij zelf. 

2.4 Geen tegemoetkoming door de verplichte ziekteverzekering

Enkel die ingrepen en behandelingen worden belast die niet opgenomen zijn in de nomenclatuur of, indien ze in de nomenclatuur toch zouden zijn opgenomen, niet in aanmerking komen voor tegemoetkoming (terugbetaling) door de verplichte ziekteverzekering

Om onderworpen te zijn aan btw, moet het dan wel gaan om een esthetische ingreep of behandeling. Een ingreep of behandeling zonder een esthetisch karakter blijft dus in alle gevallen vrijgesteld van btw, ongeacht of zij al dan niet in aanmerking komt voor tegemoetkoming door de verplichte ziekteverzekering. 

3. Lot van de aanverwante prestaties 

3.1 Principe 

Betreft het een louter esthetische ingreep of behandeling, dan is niet alleen op het ereloon van de behandelende arts btw verschuldigd, maar in principe ook op de volledige behandeling vanaf de opname tot het ontslag van de patiënt, alsook op het verblijf in het ziekenhuis (i.e. de kamerprijs en de bijhorende pre- en postoperatieve verpleging, verzorging en catering). 

Opdat die aanverwante prestaties aan de btw onderworpen worden, is wel vereist dat zij noodzakelijk zijn voor de realisatie en/of de nazorg van de esthetische ingreep of behandeling en dat zij niet in aanmerking komen voor tegemoetkoming door de verplichte ziekteverzekering (Besl. 22 maart 2016, nr. 11). 

3.2 Toepassingen 

a)  Prestaties van een anesthesist bij een louter esthetische ingreep 

Deze prestaties zijn noodzakelijk voor de esthetische ingreep en er is geen terugbetaling door het RIZIV: deze prestaties zijn bijgevolg onderworpen aan btw. 

b)  Prestaties van een cardioloog bij een louter esthetische ingreep

Ook de preoperatieve consultaties bij een cardioloog vallen onder de btw-heffing. Komt de cardioloog daarentegen tussen bij een patiënt die onwel wordt, dan is deze tussenkomst weliswaar noodzakelijk voor de esthetische ingreep, maar komt zij wel in aanmerking voor terugbetaling door het RIZIV. Deze tussenkomst is daarom dan ook vrijgesteld van btw. 

c) Prestaties van een anatoom patholoog bij een louter esthetische ingreep 

Het onderzoek van weggenomen weefsel door de anatoom patholoog is niet noodzakelijk voor de esthetische ingreep. Deze handeling is dan ook vrijgesteld van btw, ongeacht of zij al dan niet in aanmerking komt voor terugbetaling door het RIZIV. 

3.3 Diagnose 

De diagnose en de voorafgaande onderzoeken blijven bij wijze van administratieve tolerantie vrijgesteld van btw, op voorwaarde dat deze handelingen geschieden vóór de hospitalisatie van de patiënt (Besl. 22 maart 2016, nrs. 16-17).

3.4 Nazorg 

Wordt de nazorg verricht door een arts, ongeacht of hij al dan niet zelf betrokken was bij de esthetische ingreep, is hierover btw verschuldigd, tenzij evenwel die prestaties in aanmerking komen voor terugbetaling door het RIZIV (Besl. 22 maart 2016, nr. 27). 

De thuiszorgprestaties die door  zelfstandige verpleegkundigen worden verricht na een belaste esthetische ingreep, blijven daarentegen vrijgesteld van btw. 

Dat is logisch, aangezien zij geen toegang hebben tot het medisch dossier van de behandelende arts en dus onmogelijk kunnen uitmaken of de ingreep een louter esthetisch dan wel ook een therapeutisch doel heeft (Besl. 22 maart 2016, nr. 28). 

3.5  Toepasselijke btw-tarief 

Als er btw verschuldigd is, is het toe te passen btw-tarief altijd 21%, ook voor de geneesmiddelen en implantaten en dit volgens het principe “bijzaak volgt hoofdzaak” (Besl. 22 maart 2016, nr. 26 en 62).

4. Gemengde ingrepen 

Tijdens  eenzelfde opname van een patiënt kunnen twee onderscheiden ingrepen, die niet met elkaar verbonden zijn, plaatsvinden. Bv. tijdens eenzelfde  opname  wordt een borstreconstructie uitgevoerd ingevolge borstkanker en vraagt de patiënt om van de gelegenheid gebruik te maken een liposuctie op de dijen uit te voeren.  Het betreft in het eerste geval een reconstructieve ingreep en in het tweede geval een louter esthetische ingreep.

Het ereloon van de arts met betrekking tot de reconstructieve ingreep (borstreconstructie) en alle aan deze prestatie direct toewijsbare kosten zijn vrijgesteld van btw.

Het ereloon van de arts dat betrekking heeft op de louter esthetische ingreep (liposuctie) en alle aan deze prestatie direct toewijsbare kosten zijn daarentegen wel onderworpen aan btw.

Alle andere kosten die per definitie gemeenschappelijk zijn aan de twee onderscheiden prestaties,  blijven bij wijze van administratieve tolerantie vrijgesteld van btw. Bv. de kosten van de ziekenhuiskamer, de ziekenhuisverpleging, de revalidatietherapie, enz. 

Deze principes zijn mutatis mutandis ook van toepassing als ten gevolge van een esthetische ingreep een complicatie optreedt die een therapeutische tussenkomst van de arts vereist (Besl. 22 maart 2016, nrs. 13, 14 en 25).

5. Voor welke btw-regelingen kan de arts kiezen?

Naast de normale btw-regeling met indiening van periodieke btw-aangiften, heeft de arts onder bepaalde voorwaarden de keuze uit volgende de volgende facultatieve bijzondere regelingen (Besl. 22 maart 2016, nrs. 37-48):

  • ontheffing van de verplichting tot indiening van periodieke aangiften;
  • bijzondere wijze van betalen;
  • kleineondernemersregeling. 

5.1 Ontheffing van de verplichting tot indiening van periodieke aangiften

Wordt geopteerd voor dit systeem, dan neemt het ziekenhuis de rapporterings- en betalingsverplichtingen over van de arts voor de met btw belaste prestaties die hij voor het ziekenhuis verricht.

De arts dient in dit systeem dus geen periodieke btw-aangiften in. Evenmin voldoet hij de verschuldigde btw aan de Schatkist. Het ziekenhuis doet dat in zijn naam en voor zijn rekening. 

Anderzijds heeft de arts geen recht op aftrek van btw. Bovendien blijft hij de wettelijke schuldenaar van de btw. Dat betekent dat de Administratie het recht behoudt de verschuldigde btw alsnog bij hem na te vorderen, in het geval het ziekenhuis de btw niet zou doorstorten aan de Schatkist. 

Er zijn een aantal voorwaarden verbonden aan deze bijzondere regeling. Zo mag de arts geen privé kabinet hebben waar aan de btw onderworpen esthetische ingrepen en behandelingen verricht worden. Bovendien moeten de erelonen met betrekking tot deze handelingen via een systeem van centrale inning aan de patiënt in rekening worden gebracht. Tot slot moet deze bijzondere regeling het voorwerp uitmaken van een schriftelijke overeenkomst tussen arts en ziekenhuis en moet de Administratie hiervan op de hoogte worden gebracht. 

5.2 Bijzondere wijze van betalen 

Dit systeem vertoont heel wat gelijkenissen met de bijzondere regeling tot ontheffing van de verplichting tot indiening van periodieke aangiften. 

De verschilpunten zijn dat de arts in dit systeem wel periodieke btw-aangiften indient, recht op aftrek heeft en wel een privé kabinet mag hebben waar aan de btw onderworpen esthetische ingrepen en behandelingen verricht worden. 

5.3 Kleine ondernemersregeling 

Bedraagt de jaarlijkse omzet van de aan de btw onderworpen esthetische ingrepen en behandelingen en aanverwante prestaties maximaal € 25.000 (excl. btw), dan kan de arts ook kiezen voor de vrijstellingsregeling “kleine ondernemingen” (art. 56bis W. Btw).

Die regeling houdt kortweg in dat hij enerzijds geen btw-aangiftes moet indienen en er geen btw verschuldigd is op zijn ereloon, maar anderzijds dat hij de btw op zijn beroepsmatige aankopen niet in aftrek kan brengen.

5.4 Toepassing

Stel, er gebeurt in een ziekenhuis een aan btw onderworpen esthetische ingreep bij een gehospitaliseerde patiënt, waarbij artsen A (loontrekkende), B (onderworpen aan de bijzondere regeling tot ontheffing van de verplichting tot indiening van periodieke aangiften), C (onderworpen aan de bijzondere betalingsregeling), D (onderworpen aan de normale regeling) en E (onderworpen aan de kleineondernemersregeling) betrokken zijn. 

Ereloon arts A: € 800, excl. btw

Btw-aangifte ziekenhuis: rooster 03: € 800 – rooster 54: € 168
Btw-aangifte arts A: zonder voorwerp 

Ereloon arts B: € 1.000, excl. btw

Btw-aangifte ziekenhuis: rooster 03: € 1.000 – rooster 54: € 210 – rooster 49: € 1.000
Btw-aangifte arts B: zonder voorwerp 

De maatstaf van heffing, de verschuldigde btw en het btw-nummer van arts B worden afzonderlijk vermeld op de ziekenhuisfactuur. 

Ereloon arts C: € 500, excl. btw

Btw-aangifte ziekenhuis: rooster 03: € 500 – rooster 54: € 105 – rooster 49: € 500
Btw-aangifte arts C: rooster 47: € 500 

De maatstaf van heffing, de verschuldigde btw en het btw-nummer van arts C worden afzonderlijk vermeld op de ziekenhuisfactuur. 

Ereloon arts D: € 600, excl. btw

Btw-aangifte ziekenhuis: zonder voorwerp
Btw-aangifte arts D: rooster 03: € 600 en rooster 54: € 126 

De maatstaf van heffing, de verschuldigde btw en het btw-nummer van arts D worden afzonderlijk vermeld op de ziekenhuisfactuur. Arts D zal zelf de verschuldigde btw aan de Schatkist voldoen. 

Ereloon arts E: € 300, excl. btw

Btw-aangifte ziekenhuis: zonder voorwerp
Btw-aangifte arts E: zonder voorwerp 

De maatstaf van heffing en het btw-nummer van arts E (KB nr. 1, art. 30) worden afzonderlijk vermeld op de ziekenhuisfactuur. Er is geen btw verschuldigd over deze handeling. 

6. Inwerkingtreding

Normaal gezien zijn de nieuwe btw-regels al ingegaan op 1 januari 2016. 

Er is evenwel in een overgangsregeling voorzien waarbij die esthetische ingrepen en behandelingen vrijgesteld blijven als de arts uiterlijk op 29 februari 2016 met de patiënt een overeenkomst heeft gesloten om een esthetische ingreep of behandeling te verrichten én als die ingreep of behandeling effectief wordt uitgevoerd uiterlijk op 30 juni 2016. De datum waarop de patiënt betaalt, heeft geen invloed op deze overgangsmaatregel (Besl. 22 maart 2016, nr. 112). 

Esthetische ingrepen en behandelingen die worden verricht vanaf 1 maart 2016 die dus niet van deze overgangsregeling kunnen genieten, kunnen, zonder enige sanctie wegens laattijdigheid, nog worden aangegeven uiterlijk in de btw-aangifte van juni 2016 (maandaangevers) of van het tweede kwartaal 2016 (kwartaalaangevers). 

Bovendien heeft de arts tijd om zijn btw-nummer aan te vragen en zijn btw-regeling te kiezen tot uiterlijk 31 mei 2016 (Besl. 22 maart 2016, nr. 111).

Btw seminaries

Bent u al geabonneerd op onze fiscale databank?

  • Vind snel antwoorden op uw fiscale vragen. Ontdek de meerwaarde van Practinet voor uw praktijk.

Op de hoogte blijven van onze seminaries?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief